'Utanç duvarları' hâlâ örülüyor... | FOTO

Muammer Kaddafi'nin devrilmesinden sonra karışan Libya'da devam eden iç savaÅŸtan etkilenmek istemeyen Tunus sınıra duvar örmeye karar verdi. Tunus hükümeti Libya sınırına 168 kilometrelik güvenlik duvarı inÅŸa edecek. Ä°nÅŸa edilecek duvarın yılsonunda bitirilmesi bekleniyor. 

Tunus'un sınıra duvar örme kararı alması akıllara dünyanın diÄŸer duvarlarını getirdi. Dünyanın birçok ülkesinde tarih boyuncu çeÅŸitli sebeplerden kaynaklı sınır duvarları örüldü. Bilinen en eski ve ünlü duvar Çinlilerin, kuzeydeki kavimlerin saldırılarından korunmak için inÅŸa ettikleri Çin Seddi. Ä°ÅŸte dünyanın bilinen en meÅŸhur duvarları: 

TARÄ°HTE Ä°LK DUVAR SURÄ°YE’DE

Tarihte ilk güvenlik duvarının Suriye'de örüldüÄŸü ortaya çıktı. 2011’de Fransız-Suriyeli bir ekip, Mezopotamya’nın ilk uygarlıklarına dayanan bir duvar keÅŸfetti. Suriye’nin kuzeyinden güneyine kadar bir alanı kaplayan bu duvarın 220 kilometreyi aÅŸkın bir uzunluÄŸu var. Antik duvar, bir kalenin yıkıntılarını Anti-Lübnan DaÄŸları (DoÄŸu Lübnan SıradaÄŸları) sırtlarından birine baÄŸlıyor. Bulunan bazı seramikler ve duvarın bazı noktalarından anlaşıldığı kadarıyla, M.Ö 2400 ila 2000 arasında bu duvar kullanıldı. 

ÇÄ°N SEDDÄ°

Çin Seddi, Çin'in kuzeybatısı boyunca uzanan, Dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Kalıntıları Po Hay körfezinde deniz kıyısında baÅŸlar. Pekin'in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-Ho nehrini ikiye bölerek güneybatıya uzanır. Gobi Çölü'nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.

Seddin yıkılmış olan kısımlarıyla birlikte uzunluÄŸu 6 bin kilometredir. Bugün ayakta duran kısım Ming Hanedanı devrinden kalan 2 bin 500 kilometrelik settir. Ancak asıl inÅŸaat, M. Ö. 221 ile M. S. 608 yılları arasında yapıldı. Bu devasa inÅŸaata giriÅŸmekteki amacı konusunda tarihçilerin farklı görüÅŸleri bulunuyor. Bunlardan bazıları ÅŸöyle: Ülkenin sınırlarını baÅŸta Hiung-nu olmak üzere kuzeyden Çin'e karşı MoÄŸol ve Türk boylarının saldırısına karşı savunmak. Uzun savaÅŸlar sonunda yıktığı beyliklerin esir düÅŸen yöneticilerini sürgün ve ağır iÅŸe sürerek cezalandırmak. Ülkeden kaçışları önlemek. Ülkenin tek yönetim altında birleÅŸtiÄŸini içeriye ve dışarıya göstermek.

BERLÄ°N DUVARI

Modern dünyanın en büyük utançlarından biri Berlin Duvarı oldu. SoÄŸuk SavaÅŸ döneminde, Sovyet etkisi altındaki Avrupalı devletler ile Batılı Avrupa devletlerini ayıran ve büyük bölümü elektrikli olan bir sınır çizilmiÅŸti. “Demir Perde” isimli bu sınırın en saÄŸlamlaÅŸtırılmış sektörü Berlin Duvarı’ydı.  SoÄŸuk savaşın en açık sembolü olan bu duvar,  ülkenin batısındaki Almanlar için “utanç duvarı”, doÄŸusu için “antifaÅŸist koruma duvarı”ydı. Demokratik Almanya Cumhuriyeti tarafından 12-13 AÄŸustos 1961 gecesi, Berlin’in ortasına inÅŸa edilmeye baÅŸlandı.  155 km uzunluÄŸundaki duvar, basit bir duvar olmanın ötesinde askeri bir niteliÄŸe sahipti. YüksekliÄŸi 3,6 metre olan duvarın 302 gözetleme kulesi ve alarm mekanizmaları vardı. 14 bin sınır muhafızı, 600 köpek ve gökyüzüne doÄŸru dikenli tellerle korunuyordu.

9 Kasım 1989’da DoÄŸu Almanya makamları, Batı Avrupa’ya geçmek isteyen herkesin her iki Almanya arasındaki sınır kapılarından geçebileceÄŸini açıkladı. Saat 22.00’de binlerce Berlinli duvarın önüne yığıldı ve tek tek sınır kapılarını açtı. Ä°ki gün öncesinde, 7 Kasım günü bir milyon eylemci sokaklara çıkarak DoÄŸu Berlin’deki komünist hükümetin kolektif istifasını saÄŸlamıştı.  Almanya’nın doÄŸusu ile batısı arasındaki 28 yıllık bölünmüÅŸlükten sonra yıkılan bu duvar, daha sonra beraberinde Sovyet komünizminin de yıkılışını getirdi. Yıkılan sadece duvar olmamış, örenler de altında kalmıştı.

FAS DUVARI

Batı Sahra’da örülen Fas Duvarı, Sahralıların bağımsızlık özlemlerini rehin almayı amaçladı. Bu duvar, “kum duvarı”, “savunma duvarı”, “güvenlik duvarı” veya “utanç duvarı” olarak adlandırıldı. AÄŸustos 1980’de örülmeye baÅŸlayan duvar, 1987’de tamamlandı.  Bununla, Fas’ın eski Ä°spanyol sömürgesi üzerindeki egemenliÄŸi vurgulanmak istendi.

Uluslararası toplumun tanımadığı bu duvar, Amerikalı ve Ä°srailli uzmanların yardımı ile inÅŸa edildi. En az 2 bin 720 km uzunluÄŸunda olan utanç duvarı, 180 bin Faslı askerle de güçlendirildi. Ayrıca topçu bataryaları, zırhlı araçlar, radar sistemi ve 60 km’ye kadar hareketleri tespit edebilen sofistike sistemlerle donatılmış. Ä°ÅŸgale karşı mücadele veren Polisario Cephesi’nin sözde saldırılarını engellemek için de tanklar, savaÅŸ uçakları ve helikopterler hazır bekletiliyor.  1973 yılında Ä°spanyol iÅŸgaline karşı kurulan Polisario Cephesi, 1975’den bu yana Batı Sahra’nın denetimi için Fas’a muhalefet ediyor.

Ä°SRAÄ°L’Ä°N UTANÇ DUVARI

“Utanç duvarı” bugün daha çok Ä°srail’in ördüÄŸü duvar için kullanılıyor. 2002 yazında Ä°srail’i Batı Åžeria’dan gelecek olası saldırılara karşı koruma altına almak ve militan geçiÅŸini sınırlamak bahanesiyle inÅŸasına karar verilen ‘Güvenlik Bariyeri’ne  Filistinliler ve barış yanlıları Utanç Duvarı olarak anıyor. 750 kilometre uzunluÄŸundaki duvarın büyük kısmı yüksek güvenlikli tel örgü hatlarından oluÅŸurken, en az yüzde 5’lik bir kısmı metrelerce yüksekliÄŸindeki beton duvarlardan oluÅŸuyor. 

Filistinliler bu duvar için “Apartheid Duvarı” adını da kullanıyor.  Resmi adıyla “Güvenlik Bariyeri”nin bulunduÄŸu alanda Ä°sraillilerin dolaşımı serbest iken, Filistinliler sadece bariyer bölgesinde oturmaları ve bunu belgelemeleri halinde girebiliyorlar. Bariyerlerin olduÄŸu sınır hattında ikamet etmeyen Filistinliler ise ancak özel izin alarak dolaÅŸma hakkına sahip olabiliyorlar, diÄŸer bir ifadeyle Filistinliler kendi topraklarında ancak izin alarak dolaÅŸabiliyorlar.  Bu duvar hem siyasi, hem insani  hem de yasal açıdan tepki konusu oluyor. Filistin ile Ä°srail arasında barış müzakerelerinin yürütüldüÄŸü bugünlerde, Ä°srail’in gelecekteki Filistin devletinin, Yahudi ve Filistinli kentlerin ayıran bu duvar boyunca kurulmasını istedi. Filistinli müzakereciler ise kendi devletlerinin sınırının 1967’deki Ä°srail-Ürdün sınırından geçmesini istiyor.

KORE DUVARI

Dünyanın farklı bir yerinde, askerden arındırılmış bir bölge, 1953 tarihli ateÅŸkesten (Panmunjeom) bu yana Güney ile Kuzey Kore’yi birbirinden ayırıyor. UzunluÄŸu 248 km, geniÅŸliÄŸi ise 4 km olan ÅŸerit tampon bölge görevi görüyor.

Sayıları 1 milyon olarak tahmin edilen mayınlı bölge, 700 bin Kuzey Koreli asker ve 410 bin Güney Koreli asker tarafından gözetleniyor.  Amerikalılar da Güney Kore’ye yardım ediyor. SoÄŸuk SavaÅŸ’ın izlerini taşıyan duvar, eski Demir Perde ile eÅŸleÅŸtiriliyor.

KIBRIS’TAKÄ° YEŞİL BÖLGE

YeÅŸil Bölge, 1974 yılından beri Kıbrıs Cumhuriyeti’ni, Türkiye’nin iÅŸgali altındaki doÄŸu parçasından ayırıyor.  27 üyeli Avrupa BirliÄŸi’nin bir baÅŸkenti bu iÅŸgal ile ikiye bölünmüÅŸ durumda. 

Kıbrıs’ın yüzde 30’u Türkiye’nin iÅŸgali altında bulunuyor. 180 km’ye yayılan bu askersizleÅŸtirilmiÅŸ bölgenin geniÅŸliÄŸi LefkoÅŸa merkezinde 3,3 metre iken, Athienou köyünde 7,4 km’ye çıkıyor.

Ä°RLANDA’DAKÄ° “BARIÅž DUVARI”

Ä°rlanda’daki “Barış Duvarı” yada “Barış Hatları”, çoÄŸunlukla Kuzey Ä°rlanda’daki Belfast kentinde olmak üzere Katolik ve Protestan mahalleleri birbirinden ayıran bir dizi bariyeri ifade ediyor.  Bununla her iki topluluk arasındaki ÅŸiddetin sınırlandırılmasının amaçlandığı iddia ediliyor.

Duvarın uzunluÄŸu bir kaç yüz metre ile 5 km arasında deÄŸiÅŸiyor. Bugün 99 “barış duvarı” var.  Kuzey Ä°rlanda hükümeti 9 Mayıs 2013’te yaptığı açıklamada, 10 yıl içinde bu duvarları yıkma sözü verdi.

ABD-MEKSÄ°KA DUVARI

Kaç göçü engellemek için ABD ile Meksika arasına örülen duvar, 2002’de baÅŸladı. Ä°lkin 130 km uzunluÄŸa sahip olan duvar Meksika göçünü yüzde 25 sınırlandırdı. 2006 sonbaharında çalışmalar yeniden baÅŸlatılarak bariyerin uzunluÄŸu 2007 yılına kadar 455 km’ye çıkarıldı.

Hedef ise Teksas ile Kaliforniya boyunca 1.120 km’lik uzunluÄŸa eriÅŸmek. Toplam 3.141 km olan toplam sınırın neredeyse yarısı duvarlarla kaplanacak.  Demir silindirlerden oluÅŸan duvarın yüksekliÄŸi 5 metre. 1.800 gözetim kulesine sahip olmakla birlikte 18 bin kiÅŸi de gözetim için görevlendirilmiÅŸ.

TÜRKÄ°YE

Son yıllarda örülen duvarlardan biri de Türkiye-Suriye sınırında yer alıyor. Hatay'ın Reyhanlı ilçesinde KuÅŸaklı köyünde örülen ve “sınır ihlallerine karşı yapıldığı” açıklanan beton duvar, 30 santimetre kalınlığında ve üç metre yüksekliÄŸinde.

Yaklaşık 1200 metre uzunluÄŸunda olması planlanan duvar, tamamlandığında toplam dokuz ton ağırlığında olacak. Türkiye-Suriye sınırı yaklaşık 900 kilometre. Uygulama, Suriye'nin Türkiye sınırında bulunan Atme kasabasında da belli bölgelerde hayata geçirildi. Hazır beton duvarlar, istenildiÄŸi zaman kaldırılarak taşınabilir özellikte.

YUNANÄ°STAN

Yunanistan da göçmenlerin giriÅŸini önlemek üzere Türkiye sınırına yaklaşık 10 kilometrelik duvar ördü. Yapımına 2011’de baÅŸlanan duvar, Aralık 2012’de tamamlandı. Duvar inÅŸaatına yaklaşık 6 bin metreküp beton, 800 ton çelik ve dikenli tel harcandı.

BULGARÄ°STAN

Bulgaristan da kaçak sınır geçiÅŸlerinin önünü kesmek adına 'sınıra duvar örme' kararını hayata geçirdi. Tel örgülerden oluÅŸan duvarın ilk 30 kilometrelik kısmı tamamlandı. Bundan yaklaşık 20 yıl önce Bulgaristan, vatandaÅŸlarını içeride tutarak Türkiye’ye göç etmelerini önlemek için sınıra koyduÄŸu tel örgüyü kaldırmıştı.

Geçen yılların ardından ÅŸimdi yeniden dikenli teller örülüyor ancak bu kez Türkiye’den Bulgaristan’a göç edenleri engellemek için. Ä°lk 30 kilometresi Eylül'de tamamlanan duvarın uzunluÄŸunun 160 kilometre olması hedefleniyor. Sınıra yerleÅŸtirilecek ek görevliler, sensörler ve diÄŸer teknik bariyerler sayesinde güvenlik seviyesinin artırılması da plan dahilinde.

SUUDÄ° ARABÄ°STAN

Suudi Arabistan da Irak ile olan sınırına 2006’dan bu yana kale duvarları örerken, diÄŸer önemli duvarlar ise göçe karşı yapıldı.

UKRAYNA DA HAZIRLANIYOR

Ukrayna, ülkenin doÄŸusundaki karışıklıkları tetiklediÄŸi gerekçesiyle Rusya ile 2 bin km'lik sırınına duvar öreceÄŸini açıkladı.